Türkiye’nin Orta Asya’da Rusya ve Çin ile dengesi

Türkiye’nin Orta Asya’da Rusya ve Çin ile dengesi

Jeopolitik bir boşluk ortaya çıktığında, hem bölgesel hem de küresel güçler kendilerine yeni roller üstlenmek için yarışırlar. Son yıllarda Kafkasya ve Orta Asya’da Ermenistan ile Azerbaycan arasında Dağlık Karabağ savaşı, Afganistan’daki huzursuzluk ve Kazakistan’daki huzursuzluk gibi gelişmeler bölgedeki büyük güçler arasındaki rekabeti derinleştirdi. Bunun sadece ülkeler arasındaki dengeler için değil, Türkiye gibi Orta Asya’da çıkarları olan ülkeler için de etkileri olması muhtemeldir.
Orta Asya’daki en istikrarlı eski Sovyet cumhuriyetlerinden biri olarak kabul edilen enerji zengini Kazakistan, son zamanlarda yüksek akaryakıt fiyatlarının yol açtığı protesto günleri ile benzeri görülmemiş bir kargaşayla karşı karşıya kaldı. Ülkenin cumhurbaşkanı, Rusya, Kazakistan, Ermenistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Beyaz Rusya’yı içeren Moskova merkezli Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nden protestoları bastırmaya yardım etmesini istedi.
Rusya ve Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nün katılımı konusunda temkinli ve tarafsız bir tavır benimseyen Ankara, Kazakistan’ın barış ve istikrarını desteklediğini belirterek, her koşulda ülkenin yanında olacağını vurguladı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye, Kazakistan, Azerbaycan, Özbekistan ve Kırgızistan’ın yanı sıra Türkmenistan ve Macaristan’ın da ortak olduğu Türk Devletleri Teşkilatı’nın Orta Asya’da barış ve istikrarın tesisi için her türlü desteği vereceğini vurguladı. ülke. Mümkün olduğu kadar çabuk. Dış Ticaret Örgütü dışişleri bakanları, Kazakistan’daki gelişmeleri değerlendirmek üzere Salı günü olağanüstü bir toplantı yaptı.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan şu anda OTS’nin dönem başkanlığını yürütüyor. Geçen Kasım ayında altı Türk ülkesinin liderleri bir zirve için İstanbul’da bir araya geldiğinde, Erdoğan örgütün şehirdeki yeni sekreterlik binasının açılışını yaptı ve grubun adını Türk Konseyi’nden OTS olarak değiştirdi. Liderler ayrıca “Türk Dünyası Vizyonu 2040” başlıklı stratejik bir belgeyi de kabul ettiler. Türk liderliğindeki blok, ortak çıkarlara karşı işbirliğini daha da güçlendirmek amacıyla bölgede Rusya ve Çin ile nüfuz için yarışıyor.
Türkiye’nin genel olarak Orta Asya ve özelde Kazakistan jeopolitiğine yönelik politikasının kapsamını görmek için Rusya ve Çin’in rolünü göz önünde bulundurmak önemlidir.
2009 yılında Türkiye ve Kazakistan, Ankara’nın Nur-Sultan’ın en önemli siyasi ve ekonomik ortaklarından biri olmasını sağlayan bir stratejik ortaklık anlaşması imzaladı. Son yıllarda ikili ilişkiler ticaret, yatırım kültürü ve askeri meseleler gibi pek çok açıdan gelişmiştir. Kazakistan ayrıca, Astana Süreci olarak bilinen Suriye barış görüşmelerine ev sahipliği yaparak Türkiye, Rusya ve İran’a barışı sağlamak için alternatif bir araç sunarak kritik bir rol oynadı.

Ankara, Moskova veya Pekin ile ilişkilerine zarar vermeden bölge ülkeleriyle siyasi ve ekonomik ilişkilerini geliştirmek istiyor.

Sinem Cengiz

Rusya ile Çin arasında kalan Kazakistan’ın, Türkiye’nin 2015 yılında bir Rus askeri uçağını düşürmesinin ardından Ankara ve Moskova arasındaki ilişkilerin yeniden canlanmasında kilit rol oynadığı da söylendi. Dolayısıyla özelde Ankara ve Kazakistan ve genelde Orta Asya için jeopolitik gündemini yansıtmak ve stratejik hedefleri takip etmek için çok önemli bir alan.
Ankara, bir Türk cumhuriyetleri bloğu oluşturma fikriyle Orta Asya’daki etki alanını artırmak için çeşitli araçlar kullanıyor. Türkiye’nin bölgeye yönelik pragmatik ve yapıcı yaklaşımı, konumunu güçlendirmek için fırsatlar sunuyor, ancak aynı zamanda büyüyen siyasi ve ekonomik varlığı nedeniyle rakiplerinin muhalefetiyle karşılaşabilir.
Türkiye’nin çıkarlarını korumak için Orta Asya’da müteakip rollere sahip iki büyük oyuncu olan Rusya ve Çin arasında ince bir çizgide yürümesi gerekiyor. Ankara, Pekin ile artan ticari ilişkilerden, Rusya ile enerji bağımlılığından ve bu iki ülke ile Suriye’de güvenlik işbirliğinden keyif alıyor. Moskova veya Pekin ile ilişkilerine zarar vermeden, açık bir ulaşım hizmeti ile Orta Asya ülkeleriyle siyasi ve ekonomik ilişkilerini geliştirmek istiyor.
Pek çok analist Çavuşoğlu’nun bu hafta Çin’e yaptığı ziyareti Rusya’nın bölgedeki rolünü dengeleme girişimi olarak okurken, Pekin’e Ankara’nın Orta Asya’da Çin çıkarlarına zarar verebilecek çelişkili bir gündem olmadığına dair güvence verdi. Türkiye’nin Orta Asya’daki daha iddialı politikası, Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi aracılığıyla bölgede artan etkisi ile örtüşmektedir.
Çin, Orta Asya bölgesindeki beş ülke ile dostane ilişkiler kurmayı hedefliyor ve Kazakistan en önemli ortak olarak özel bir konuma sahip. Kazakistan, yalnızca Çin ile sınır paylaştığı için değil, aynı zamanda geniş enerji kaynakları sayesinde Orta Asya’da öne çıkan bir güçtür. Nur-Sultan, bölgenin siyasi ve ekonomik yapılarında çok önemli bir rol oynamaktadır.
Ancak Rusya’nın rolünü düşünmeden Kazakistan ve Orta Asya’yı bir bütün olarak düşünmek gerçekçi olmaz. Sovyet sonrası alanda askeri ve siyasi açıdan en güçlü ülke olan Moskova için bölge onun zayıf noktasıdır ve Kazakistan, Rusya’nın “yakın yurt dışı”nda en güvenilir ortak olarak kabul edilir. Sovyetler Birliği cumhuriyetleri.
Bu nedenle Kazakistan, tüm bu aktörlerin etki için rekabet etmeleri ve kendilerini bir bütün olarak Orta Asya’da kurmaları için çekici bir hedeftir.
Orta Asya’daki büyük güçler arasında artan rekabet, Türkiye’nin bölgedeki politikalarının “önemli gücünü” etkilemesi muhtemeldir. Aslında, Türkiye’nin Orta Asya ülkeleriyle yakın tarihi ve dilsel ilişkileri, Moskova’nın lehine olabilir ve potansiyel olarak ona Çin etkisinin azaltılmasına yardımcı olacak başka bir ortak sunabilir. Ancak Pekin, Orta Asya’da sessiz ama öne çıkan bir politika izliyor ve bu, bölgedeki Rus gücünü engelleyebilir. Böylece Ankara, Türk dış politikasında özel bir yer tutan bu bölgede Rusya ve Çin arasındaki güç dengesi stratejisine giderek daha fazla güvenebilir.

• Sinem Cengiz, Türkiye’nin Ortadoğu ile ilişkileri konusunda uzmanlaşmış bir Türk siyasi analisttir. Twitter: @SinemCngz

Feragatname: Bu bölümde yazarlar tarafından ifade edilen görüşler kendilerine aittir ve Arab News’in görüşlerini yansıtmayabilir.