Putin ve Erdoğan’ın görüşmesi Türkiye’nin Rusya ile Ukrayna arasında arabuluculuk yapma yetkisine sahip olmadığını gösteriyor (Birinci Bölüm)

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türk mevkidaşı Recep Tayyip Erdoğan’ın Rusya-Ukrayna savaşında barış yapıcı rol oynama ve Rusya’nın Ukrayna tahıl ihracatına yönelik ablukasını kısmen hafifletme yönündeki hırslarını şiddetle reddetti. 4 Eylül’de Soçi’de Erdoğan’ı kabul eden Putin, Erdoğan’ın çabalarının, Moskova’nın Ukrayna ve Karadeniz’e ilişkin hedeflerine uygun olmadığı sürece hiçbir işe yaramayacağını açıkça ifade etti.kremlin.ru4 Eylül).

Ancak Erdoğan Soçi’den eli boş dönmedi. Putin, Türkiye’nin kilit ekonomik sektörlerde Rusya’ya bağımlılığını ve Rusya’dan elde edilen gelirleri artıracak birçok büyük iş projesi teklif etti. 4, 5, 6; Bkz. İkinci Bölüm).

Rusya-Türkiye ilişkileri sıklıkla işbirliği ve rekabetin bir karışımı olarak tanımlanıyor. Bu formülasyon genel olarak ilişki için genel bir açıklayıcı çerçeve sağlar; Ancak bunların sorun bazında kategorize edilmesi ve her jeopolitik alanda ayrı ayrı incelenmesi gerekir. Türkiye, Ukrayna-Karadeniz sahasında Rusya ile rekabet etme imkanı bir yana, hırstan bile yoksundur. 2014 öncesinde var olan ve Ankara’nın Karadeniz’de Rusya-Türk ortak egemenliği vizyonuna ilham veren kaba güç eşitliği, Moskova’nın Kırım’ı ilhak etmesi ve askerileştirmesinin ardından yerini Rusya’nın dengesiz üstünlüğüne bıraktı.

Güç dengesi teorisi, Türkiye’ye en azından Ukrayna’nın Karadeniz havzasındaki savunma yeteneklerini güçlendirmesini tavsiye ediyor. Ankara, Ukrayna’ya büyük çaplı Rus işgalinin ilk aşamasında etkili olduğu kanıtlanan Bayraktar insansız hava araçlarını sağladı. Ancak Ukrayna’nın kendi uçağını geliştirmesi ve Batı’nın askeri yardımının artmasıyla bu insansız hava araçlarının önemi azaldı. Bu arada, Rus savaş gemileri Türkiye’nin kuzey sınırları ve Bulgaristan’ın münhasır ekonomik bölgelerinde devriye gezerken, Türk filosu Karadeniz’in güney kesimlerinde saklanıyor ve ticari gemilerin Ukrayna limanlarına gitmesini engelliyor (bkz. EDM, 15 Ağustos 18). .

Ancak Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı geniş çaplı savaş, Ankara ve onun ticari çıkarları için benzeri görülmemiş ekonomik fırsatlar yarattı. Türkiye, Batı yaptırımlarını aşmak için Rusya ile ticaret yapıyor (Arap Haberleri, 14 Nisan). Karadeniz Tahıl Girişimi, Rusya’nın Ukrayna’nın tahıl ihracatına uyguladığı ablukayı kısmen kaldırdığında (Temmuz 2022-Temmuz 2023), Türkiye aracı olarak devreye girdi ve elde edilen karı Rusya’nın onayıyla Birleşmiş Milletler çatısı altında zimmete geçirdi. Rusya, Temmuz ayından bu yana Ukrayna’ya yeniden tam abluka uyguluyor ve tam ablukayı kısmi ablukaya geçirmek karşılığında Batı’nın bazı yaptırımlarını kaldırmak istiyor. Türkiye, Batı’yı Moskova’nın şartlarını yerine getirmeye çağırıyor ve Putin ile Erdoğan’ın Soçi’deki görüşmesinin ardından bu çabalarını iki katına çıkardı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın mevcut hedefleri üç ana temele dayanıyor:

• Rusya ile Ukrayna arasında, tercihen Türkiye’de, bir tür ateşkese ve muhtemelen müzakere yoluyla barışa yol açacak diplomatik görüşmelerin başlatılmasına aracılık etmek;
• Rusya-Türkiye ticaretini ve enerji projelerini teşvik etmek, Batı’nın Rusya’ya yönelik yaptırımlarını atlamak veya bazı yaptırımların hafifletilmesine yardımcı olmak ve tahıl anlaşmasının yeniden yürürlüğe konmasını birinci öncelik haline getirmek; Ve
• Kendisini şahsen Karadeniz bölgesinde istikrarı ve nihayetinde barışı teşvik eden vazgeçilmez bir arabulucu olarak konumlandırdı.

Erdoğan, Mart ve Nisan 2022’de İstanbul’da Rusya-Ukrayna ateşkes müzakerelerine ev sahipliği yaptı ve o zamandan bu yana birçok kez bu müzakerelerin sürdürülmesi teklifinde bulundu. Türk cumhurbaşkanı, 4 Eylül’de Soçi’de herhangi bir özel koşul belirtmeden aciliyet duygusuyla bunu tekrar yaptı (Aa.com.tr, 4 Eylül). Erdoğan böylece, Rus güçleri Ukrayna topraklarında mevzilenmiş kalsa bile müzakerelerin ilerleyebileceğini ima etti. Kiev, Mart ve Nisan 2022’de istikrarsız bir askeri konumdan bu temelde müzakere yapmak zorunda kaldı. Ancak Ukrayna’nın askeri durumunun iyileşmesi ve Rusya’nın savaş suçlarının ortaya çıkması üzerine görüşmeler durduruldu. O tarihten bu yana Kiev, Rusya’nın Ukrayna topraklarını işgal etmesi nedeniyle müzakerelerin kabul edilemez olduğunu vurguladı.

Putin ise Erdoğan’ın Ukrayna çıkarlarını göz ardı etmesini takdir etmedi. Rusya Devlet Başkanı, konuğuna kısaca Kiev’in “güç uyguladığını” hatırlattı. [2022] İstanbul atık depolama alanlarına ilişkin anlaşmaların taslağını hazırlıyor” (TASS(4 Eylül) – Acı verici bir not çünkü Erdoğan bu tedbirlere aracılık etti. Reddedilen taslaklar şunları içeriyordu: Diğer şeylerin yanı sıraAteşkes hatlarına kadar Ukrayna topraklarının sınırsız Rus işgali, Ukrayna’nın tarafsızlığı (Batı ittifakına katılmak yerine) ve Rusya’nın “garantörler” arasında yer aldığı Ukrayna için çatışma sonrası güvenlik garantileri. Kiev ve birçok Batılı ortağı için 2022’de İstanbul rejimine dönüş düşünülemez. Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Kiev’i ziyaret etti (Günlük Sabah(25 Ağustos) Erdoğan’ın Soçi ziyareti öncesinde yaşanan bu olay şüphesiz Ukrayna’nın iyi bilinen konumunu hatırlattı.

Putin, Soçi’de Erdoğan’a, Rus gazını Türkiye’ye taşıyan Güney Akım ve Mavi Akım boru hatlarını korumak için Rus savaş gemilerinin konuşlandırıldığını açıkça söyledi. Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov ve Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov daha sonra bu noktaya açıklık getirdiler (TASS, Eylül 2019). 4, 8). Bu da Erdoğan’a yönelik bir başka aşağılamaydı ve Türk Deniz Kuvvetlerinin bu göreve hazır olmadığını ima ediyordu. Bu aynı zamanda Rus savaş gemilerinin Türk sularına nispeten yakın devriye gezmek konusunda kendilerini özgür hissettiklerini de hatırlattı.

Erdoğan toplantı öncesinde zayıflık göstererek kartları kendisine karşı yığdı. Kendisi, Rusya’nın Karadeniz’de devam eden aşağıdaki acımasız eylemlerini protesto etme ve hatta yorum yapma konusunda başarısız oldu:

• Ukrayna’nın tam bir deniz ablukası;
• Ukrayna’nın Karadeniz ve Tuna limanlarına hava saldırıları (limanlar Erdoğan’ın ziyareti gününde bile vurulmuştu);
• Moskova, Mykolaiv ve Kherson’da mahsur kalan 12 Türk kargo gemisinin eve dönmesine izin vermedi; Ve
• Rus Donanması, Türk gemisine ve Türk mürettebatına zorla çıktı ve yasadışı bir şekilde arama yaptı Şükrü Okan Türkiye’nin münhasır ekonomik bölgesinin dışında bulunan ticaret gemisi.

İle Şükrü Okan Türk yetkililer, kimliği bilinmeyen bir sözcü geminin Palauan bayrağı altında seyrettiğini açıklayana kadar dört gün boyunca olayı görmezden geldi. Bu nedenle yanıt vermek Palau’ya kalmıştı (bkz. EDM, 15 Ağustos; Günlük Sabah17 Ağustos).

Erdoğan, Soçi’de Putin ile yaptığı görüşmenin ardından Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’yi arama ve bilgi alışverişinde bulunma nezaketini de ihmal etti.

Kamuoyunda zayıflık göstermek Erdoğan için alışılmadık bir durum. Bu durumda, Putin’in iyi niyetini, Rusya liderinin önerdiği büyük ölçekli ticari girişimlerle körüklemeye istekli görünüyordu (bkz. Bölüm II). Erdoğan Ankara’ya dönüş yolculuğunda beraberindekilere ve basına “savaşın sona ermesinin ufukta görünmediğini” söyledi (Radyo Özgür Avrupa/Radyo Özgürlük4 Eylül).

Genel olarak Soçi ziyareti, Erdoğan’ın Rusya-Ukrayna savaşına çözüm bulmayı kolaylaştırma isteği konusunda şüphe uyandırdı. Türk cumhurbaşkanının nasıl tepki vereceğini zaman gösterecek.