Netflix'in 'The Club' Dizisi, Süreçteki Tarihi Engelleri Aşan Türk Yahudilerinin Nadir Portresini Sunuyor – The Forward

Tüm Türkiye'de büyük beğeni topladı ancak Yahudi temaları, karakterleri ve Latino kullanımı özellikle yerel Yahudilerin ilgisini çekti.

kaydeden David Ian Klein
17 Kasım 2021

İSTANBUL (JTA) — İthal İsrail TV'si Netflix'e son yıllarda çoğunlukla Ortodoks Aşkenazi Yahudilerinin içinde bulunduğu kötü duruma odaklanan çok sayıda büyük hit yayınladı. Yakın zamanda Yahudi cemaatiyle ilgili bir çıkış yapan program çok farklı.

1950'lerde İstanbul'da yaşayan bir Sefarad ailesini konu alan bir Türk draması olan “The Club”, bugün Türkiye'de yaşayan yaklaşık 15.000 Yahudi'nin temsilini dönüştürüyor ve Amerikalı izleyicilere Yahudi dünyasının en uzak köşesine açılan bir pencere sunuyor.

5 Kasım'da Netflix'te gösterime giren ve yayın platformunda ABD'li abonelerin kullanımına sunulan “The Club”ın (“Klub”dan çevrilmiştir) ilk bölümü, İbranice Şabat duasıyla başlıyor ve bir Latin şarkısıyla bitiyor. Ülkenin Yahudi asimilasyonu ile azınlıkların kabulü ve asimilasyon arasında sürekli devam eden mücadelesinin nüanslarını örerek, oradan daha da derinlere dalıyor.

Şabat kurallarının tartışılmasından, odaya girildiğinde mezuzayı öpme geleneğine, Türk sinagoglarında çekilen sahnelere kadar pek çok Türk Yahudisi gösteriyi dile getirdi; özellikle de Yahudi karakterlerin genellikle Türkçe kalıplaşmış olması nedeniyle. üretiyor. Dizinin ana dili Türkçe, ancak her bölümde biraz Latino (Sefarad Yahudiliğinin tarihi dili, Orta Çağ İspanyolcası, İbranice ve Aramice ile Türkçe, Yunanca, Arapça ve diğer dillerin bir karışımı) var.

Türk Yahudi haber ajansı Avleremoz'un editörü Eli Haligua, Yahudi Telgraf Ajansı'na “Yahudi halkı kendilerini görmekten mutlu oldu” dedi.

Dizi Türk toplumunun büyük bölümünde popüler hale geldiğinden, programı izleyenler yalnızca Yahudiler değildi.

Dizi zaman zaman karmaşık ve nihai çözümden yoksun olsa da dizinin gerçek gücü, canlandırdığı Türk azınlığın dünyasında yatıyor. Karakterlerin isimleri de bunu açıkça ortaya koyuyor: Akob (Ermeni); Yanni, Dasula ve Nico (Yunanlılar); Ve tabii ki Matilda, David, Russell ve Mordo (Sefarad Yahudileri).

“Club”un büyük bir kısmı, Türk Yahudileri için güçlü bir nostalji duygusu uyandıran, halk arasında Gula olarak bilinen İstanbul'un Galata semtinde geçiyor. Bugün İstanbul'un en büyük turistik mekanlarından biri, teşekkürler Kendi adını taşıyan kuleAncak gösterinin geçtiği dönemde mahallede büyük ve birbirine sıkı sıkıya bağlı bir Yahudi cemaati vardı; dolambaçlı sokaklarında ve ara sokaklarında Yunanca veya Türkçe kadar Latin sesi de duyulabiliyordu.

Programın yapımcıları, ortamı doğru bir şekilde kurmak için Türk Yahudi cemaatinden tiyatro oyuncusu İzzet Pana, oyuncu Forty Barocas ve oyuncu ve yazar Karen Sharhon'un da aralarında bulunduğu birçok önde gelen Ladino konuşmacısını bir araya getirdi. Latin dilinde basılan son dergi El Amenezor. Onlar ve İstanbul'daki Yahudi cemaatinin birkaç üyesi dizide küçük roller üstlendi.

Haligua, “Gösteride şahsen tanıdığım beş veya yedi kişiyi gördüm” dedi. “Tabii ki hikayenin sahibi olduğumu hissettim.”

1950'lerde geçen hikaye, hapishaneden serbest bırakılan Sefarad Yahudisi bir kadın olan Matilda'yı (Koke ​​Bahadir'in canlandırdığı), kızı Rasel'i (Rashel olarak telaffuz ediliyor ve Azud Kalebek tarafından canlandırılıyor) ve aynı adı taşıyan gece kulübünün diğer çalışanlarını konu alıyor. Matilda'nın çalıştığı İstanbul Kulübü.

İzleyici Matilda ile ilk tanıştığında, gençliğinde işlediği bir cinayetten dolayı hapse atılır. Kurbanın kimliği ve amacı belirsizliğini koruyor ancak bir gizem ortaya çıktıkça bir başkası da ortaya çıkıyor.

Oyun boyunca Yahudi temaları ortaya çıkıyor. Matilda ile ana karakteri acımasız Çelebi (Çelebi olarak telaffuz edilir ve Fred Dannis tarafından canlandırılır) arasında erken bir çatışma başlar ve ikincisini kulüpteki ilk haftasında Şabat'ın başında çalışmaya zorlar.

Şabat yaklaşırken Matilda'yı karanlıkta çalışmaya bırakarak ışıkları kapatmadan önce Çelebi kendini beğenmiş bir şekilde “Ah, elektrik düğmesine hiç dokunmadığın gün” diyor.

Bölümler sonra, Çelebi'nin gerçek hikayesi bir Purim partisinin ortasında ortaya çıkıyor ve bunu Latin tiyatrosunun duayeni Pana'nın zarif bir şekilde sunduğu bir monolog hemen takip ediyor.

Bana'nın karakteri Hami “Matilda, Purim'in ne olduğunu bilmelisin” diyor. “Bu, gizli olanı açığa çıkaran zıtlıkların tatilidir.”

Altı bölümlük dizi, yönetmen Zeynep Küneh Tan'ın Yahudi izleyicilerle yaşadığı ilk deneyim değil. Geçmiş projelerinden biri olan “İstanbul'un Gelini”, Türk dizilerinin son yıllarda popüler hale geldiği İsrail'de büyük ilgi gördü.

On yıl önceki Arap Baharı'ndan bu yana, Türkiye'nin film ve televizyon endüstrisi Mısır'ı Müslüman dünyasının en büyük ve en etkili ülkesi haline getirdi. Ancak Türkiye, Mısır'ın aksine oldukça büyük bir Yahudi nüfusa sahip olsa da, bu değişiklik anlamlı bir temsile dönüşmedi.

“Bugüne kadar bu kişilerin isimlerini sadece Türk televizyonlarında duyduk: Tekstil tüccarı Nedim, tefeci Salomon, Mossad ajanı Moşe, Yahudi iş adamı Mison vb.” İstanbul doğumlu Yahudi Gabi Behiri Twitter'da şunu yazdı: Geçen hafta Türkiye'deydik. “Başka bir deyişle, bilinen tüm antisemitik kinayeler kullanılarak, Türkiye halkına tek tip ve tipik bir Yahudi sunuldu.”

Buna karşılık, “The Club” zengin ve fakir Yahudi karakterlerini çoğunlukla sempatik bir ışıkla tasvir ediyor.

Haligua, “İnsanların gerçekten mutlu olduğu ana şeylerden biri, Yahudi karakterlerin kötü ya da bir tür tefeci olarak tasvir edilmemesiydi” dedi. “İlk kez tüm azınlıklar ve gayrimüslimler kötü ya da düşman olarak değil, aslında Türk siyasetinin kurbanları olarak temsil ediliyor.” Tarih.

“Bu bir dönüm noktası” diye ekledi. “Sadece Yahudi halkına değil, Ermeni halkına ve Rum halkına da.”

Dizi, Türk tarihinin başka bir engelini aşıyor: Zaman çizelgesi, gösteriyi 1940'lardaki meşhur emlak vergisi ve 1955 İstanbul katliamının sonrasına yerleştiriyor.

Varlık vergisi veya varlik verkisi, Türkiye Cumhuriyeti'nin 1942'de kurduğu bir politikadır. Amacı, Türkiye'nin Naziler veya Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmesi durumunda sürekli bir orduyu finanse etmekti. Aslında amaç, zenginliğin Türkiye'deki iş çevrelerindeki önemli gayrimüslim azınlıktan Müslüman çoğunluğa aktarılmasıydı.

Böylece Müslümanlar taşınmaz malların değerinin yüzde 5'inden daha az vergiye tabi tutulurken, Yahudiler ve Rumlar yüzde 100'ün üzerinde oranlar gördü. Yüzde 200'ü aşan oranlarla en ağır darbeyi Ermeniler aldı. Birçoğunun bu miktarı tüm servetlerini aştı ve 15 gün içinde ödeme yapamayanlar Türkiye'nin doğusundaki Ascale kenti yakınlarındaki çalışma kamplarına gönderildi. Orada en az bin kişi çalıştı ve onlarcası sonunda ölümüne çalıştı.

Kanun, Türkiye'deki pek çok azınlık topluluğunun mali refahını ve güvenliğini yok ederek, Türk Yahudilerinin göçünü hızlandırdı.

1948-1951 yılları arasında İsrail Devleti'nin kurulmasının ardından Türk Yahudi nüfusunun neredeyse yarısı ülkeyi terk etti. Çoğunlukla Rumları hedef alan ancak Yahudi ve Ermenileri de etkileyen 1955 İstanbul katliamı binlerce kişinin göç etmesine neden oldu.

Suikast, dönemin Türkiye Başbakanı Adnan Menderes ve iktidardaki Demokrat Parti tarafından kışkırtıldı. 6 ve 7 Eylül 1955'te, Yunan milliyetçilerinin Yunanistan'daki Türk büyükelçiliklerini ve modern Türkiye'nin kurucu babası Mustafa Kemal'in çocukluğunun geçtiği evi bombaladığına dair sahte haberlere öfkelenen binlerce isyancı kamyonlarla şehre gönderildi. Atatürk, Selanik'te. Dokuz saat boyunca çoğunluğu Yahudi ve Ermeni olan Rum mahallelerine saldırdılar, bir düzine insanı öldürdüler ve aralarında 73 kilise, iki manastır ve bir sinagogun da bulunduğu binlerce mülke zarar verdiler.

Menderes 1960 yılında askeri darbeyle iktidardan indirilecekti.

“The Club”da izleyici, servet vergisinin Matilda'nın bir zamanlar mutlu olan ailesini yok ettiğini ve erkek kardeşi ile babasını ölümüne çalışmaya gönderdiğini hemen öğrenir.

Bu hikaye çoğu Türk Yahudisi tarafından biliniyor, ancak konu Türk kamuoyunun söyleminde yaklaşık seksen yıldır dokunulmaz kaldığı için topluluk dışında bilinmiyor.

İstanbul'da doğan ve şu anda İsrail'de yaşayan Avloremos kitabının yazarı Betsy Benzo, “İnsanlar servet vergisinin ne olduğunu bilmiyor” dedi ve şöyle devam etti: “Bunu arkadaşlarımıza açıklamaya çalışıyoruz ama onlar da anlayamıyorlar çünkü okullarda asla öğretilmiyor.”

“Club” ve Türkiye'deki popülaritesi sayesinde bu durum değişebilir. Avlaremoz, bu baharda özel bir dizi makale de dahil olmak üzere vergi ve etkisi hakkında sık sık yazılar yazdı. Benzo, dizinin yayınlanmasından bu yana sitenin yeni okuyucu akınına uğradığını söyledi.

Benzo, “En az beş yıldır servet vergisinden bahsediyoruz, ancak yalnızca halihazırda ilgilenen kişilere ulaşabiliyoruz” dedi. “Artık hiçbir fikri olmayan veya ilgilenmeyen insanlar kendi araştırmalarını yapıyorlar.”

—
Konum Netflix'in 'The Club' Dizisi, Süreçteki Tarihi Engelleri Aşan Türk Yahudilerinin Nadir Portresini Sunuyor ilk ortaya çıktı Yahudi Telgraf Ajansı.