İsveç’te yanan Kur’an ifade özgürlüğü sorununu ikiye böldü | Haberler, Spor, İşler

Belucistan Awami Partisi destekçileri, 5 Temmuz 2023 Çarşamba günü Pakistan’ın Quetta kentinde İslam’ın kutsal kitabı Kuran’a yapılan saygısızlığı protesto sırasında sloganlar atıyor ve İsveç bayrağının bir temsilini yakıyorlar. (AP Fotoğrafı/Arshad Bhatt)

KARL RITTER ve JAN M. OLSEN Associated Press tarafından

STOCKHOLM (AP) — Kuran’ın yakılmasına ve diğer kutsal metinlerin yok edilmesine onay verilmesi talepleri, İsveç’i ifade özgürlüğü ile dini azınlıklara saygı arasında ikilemde bıraktı.

Temel ilkelerin çatışması, İsveç’in Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra aciliyet kazanan ancak mevcut tüm üyelerin onayını gerektiren NATO’ya katılma hedefini karmaşık hale getirdi. Türkiye, Stockholm’deki Türk ve İslam karşıtı protestolar da dahil olmak üzere gerekçe göstererek, geçen yıldan bu yana İsveç’in katılımını engelledi.

Ardından, geçen hafta, büyük İslami bayram olan Kurban Bayramı sırasında, Iraklı bir Hıristiyan göçmen, İslam’ın kutsal kitabını Stockholm’deki bir caminin önünde yakarak, adamın Kuran hakkındaki duygularını ifade ettiğini söyledi.

Yakma, İslam dünyasında yaygın bir kınamaya yol açtı. Son zamanlarda aşırı sağcı bir aktivistin benzer protestolarıyla birlikte, İsveç’te ifade özgürlüğünün sınırları hakkında bir tartışmayı ateşledi. Şimdi de İsveç polisi, Kuran’ı, Tevrat’ı ve İncil’i yakmak isteyenlerden yeni gösteri talepleri aldıklarını söylüyor.

Müslüman ülkeler İsveç’i yasakları yürürlüğe koymaya çağırdı ve Pakistan Başbakanı Şehbaz Şerif Cuma günü Pakistan parlamentosu Kuran’ın yakılmasını tartışırken İslam’ın kutsal kitabının kutsallığını korumak için bir günlük protesto çağrısında bulundu.

İsveç’teki bazı liberal yorumcular bile protestoların nefret söylemi olarak değerlendirilmesi gerektiğini savunuyorlar ki bu, ülkede ırk veya etnik kökeni hedef aldığında yasa dışıdır. Ancak İsveç’teki pek çok kişi, inananlar tarafından saldırgan olarak görülse bile din eleştirisine izin verilmesi gerektiğini ve İsveç’in, ağırlıklı olarak Lutheran ama oldukça laik İskandinav ülkesinde onlarca yıl önce terk edilmiş küfür yasalarını yeniden uygulamaya koyma baskısına direnmesi gerektiğini söylüyor.

İsveç Savunma Üniversitesi Sosyal Güvenlik Merkezi’nde stratejik danışman olan terörizm uzmanı Magnus Ranstorp, “Bu, İsveç için çok ciddi bir durum” dedi.

Stockholm polisi Çarşamba günü başkentteki kitap yakma protestoları için iki yeni başvuru aldıklarını söyledi: biri caminin dışında Kuran yakmak isteyen birinden, diğeri ise İsrail büyükelçiliği dışında Tevrat ve İncil yakmak isteyen birinden.

Yerel polis şefi Matthias Sigfridsson, Associated Press’e verdiği demeçte, güneydeki Helsingborg kentinde “dini bir kitabın yakılması” ile ilgili üçüncü bir talepte bulunulduğunu söyledi.

Polis, talepler konusunda henüz karar vermiş değil.

Sigfridsson, “İsveç’te ifade özgürlüğümüz var. Farklı görüşlere sahip insanlara saygı duyuyoruz ve bu bazı duyguları incitebilir. Yasalara bakmalıyız. Bizim yaptığımız da bu.”

Stockholm polisi bu yılın başlarında Kuran-yakma protestolarını durdurmaya çalıştı, ancak bu tür eylemlerin İsveç yasalarıyla korunduğunu söyleyen bir mahkeme tarafından reddedildi.

Geçen hafta Stockholm’de Kurban Bayramı’nda bir caminin önünde Kuran yakan ve İsveç medyasında kimliği Iraklı bir Hristiyan olarak tanımlanan bir kişi protestoya izin verdi. İsveç’teki Müslüman liderler olaydan duydukları üzüntüyü dile getirdiler ancak Ortadoğu’da sert tepkiler geldi. Bağdat’taki İsveç büyükelçiliği kısa süreliğine öfkeli protestocular tarafından saldırıya uğradı. İslam İşbirliği Teşkilatı eylemi kınadı ve İsveç makamlarını buna izin verdiği için eleştirdi. İran, Stockholm’e yeni bir büyükelçi gönderilmesini engelledi ve Pakistan, BM İnsan Hakları Konseyi’nden konuyla ilgili özel bir oturum düzenlemesini istedi. Müslüman dünyasının dışında, Papa Francis de olaydan duyduğu üzüntüyü dile getirdi.

Bu arada İsveç hükümeti, “İsveç’te bireyler tarafından işlenen İslamofobik eylemleri şiddetle reddeden” bir bildiri yayınlayarak, “İsveç hükümetinin görüşlerini hiçbir şekilde yansıtmadığını” da sözlerine ekledi.

Bu, hükümetin ifade özgürlüğü için ayağa kalkması ve bireysel protestolar hakkında hüküm vermekten kaçınması gerektiğini söyleyen İsveç’teki birçok yorumcunun eleştirilerine yol açtı.

Nils Funcke, “Hükümet için … her halükarda hukukun sınırları içinde kalan ve yalnızca anayasal ifade özgürlüğünü kullanan bir kişinin bireysel gösterisini eleştirmesinin istisnai ve çok uygunsuz olduğunu düşünüyorum.” Tanınmış bir İsveçli ifade özgürlüğü avukatı, kamu yayıncısı SVT’ye söyledi.

İsveç, durumun 2006 yılında Hz. Muhammed’in karikatürlerinin yayınlanmasının ardından Danimarka’nın Müslüman ülkelere karşı yaşadığı öfkeye benzemeye başlamasından endişe ediyor. Danimarka büyükelçilikleri ve büyükelçilikleri yakıldı ve karikatüristler radikal İslamcıların ölüm tehditleriyle karşı karşıya kaldı. Danimarka makamlarının bu tür karikatürlerin ifade özgürlüğü kapsamında nasıl korunduğunu açıklama girişimleri Müslüman dünyasında geniş çapta reddedildi.

Ranstorp, İsveçli ve Türk yetkililerin bu hafta İsveç’in NATO üyelik hedefini müzakere etmeye hazırlanırken en son Kuran yakma protestosunun zamanlamasının şüpheli olduğunu söyledi.

“Örneğin Rusya gibi bu konuda Arapça bilgi yayan yabancı güçlerimiz var. Ranstorp, “NATO görüşmelerinde bunu koz olarak kullanan Türkiye var” dedi.

Protestonun arkasındaki Iraklı adam, İsveç medyasına protestonun İsveç’in NATO üyeliğini değil, İslam’ı hedef aldığını söyledi.

İsveç Güvenlik Servisi, Rusya’nın İsveç toplumuna müdahalesi konusunda uyarıda bulundu.

Teşkilat sözcüsü Adam Samara, “Genel olarak İsveç Güvenlik Servisi, Rusya gibi otoriter devletlerin İsveç kamuoyunu ve karar alma sürecini bozmak veya etkilemek için vekilleri nasıl kullandıklarına bakıyor” dedi.

Rusya’nın geçen yıl Ukrayna’yı tam ölçekli işgalinden sonra, bağlantısız İsveç ve komşu Finlandiya, NATO üyeliğine başvurmak için acele ettiler. Rusya, “Rusya Federasyonu tarafından misilleme önlemleri” gerektirecek “ciddi askeri-politik sonuçlara” ilişkin uyarılarla yanıt verdi.

Finlandiya, Nisan ayında NATO’ya katıldı. Türkiye ve Macaristan, İsveç’in katılımını henüz onaylamayan tek NATO ülkesi.

___

Olsen, Kopenhag, Danimarka’dan ve Munir Ahmed, İslamabad, Pakistan’dan katkıda bulundu.