Türkiye-Yunanistan görüşmeleri devam ediyor, ancak önemli sorunlar sınırsız

Türkiye-Yunanistan görüşmeleri devam ediyor, ancak önemli sorunlar sınırsız

Türkiye ile Yunanistan arasındaki “çalışma görüşmeleri” geçen hafta İstanbul’da yeniden başladı. Bunlar 2002’de başladı ve 14 yıl sonra 2016’da 60. turda kesintiye uğradı. 61. tur geçen Pazartesi gerçekleştiğinden beri, şimdi yeniden başlatıldı. Esaslı müzakerelerin olmadığı kısa bir toplantıydı. Her iki taraf da bir ay içinde tekrar görüşmeye karar verdi.

2016’da görüşmelerin askıya alınması konusunda tatmin edici bir açıklama yapılmadı, ancak devam ettirecek bir şeyleri var: Türkiye ile Yunanistan arasındaki 2020’ye yakın gergin ilişkilerden sonra, şimdi hararetli tartışmalar soğuyor.

Kıta sahanlığındaki Türkiye ile Yunanistan arasında, Yunanistan’daki azınlık Türk Müslüman cemaatinin ve İstanbul’daki Rum cemaatinin hakları konusunda bir anlaşmazlık, deniz yetki alanlarının sınırlandırılması, adaların coğrafyası ve Ege Denizi ve gökyüzü. Ancak Atina iki konuyu – bölgesel suların genişliği ve bazı Yunan adalarının askerileştirilmiş durumu – ulusal egemenlik meseleleri olarak görüyor ve Türkiye ile müzakere etmeyi reddediyor.

Bu öğelerin her ikisi de karmaşık geçmişlere sahiptir. 1912-13 Balkan Savaşı’ndaki Osmanlı yenilgisinden sonra, Osmanlı Adalarının Ege Denizi’ndeki konumunu belirleme hakkı altı “büyük güce” (Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, İngiltere, Fransa, İtalya ve Rusya). Bu ülkeler, anlaşmada listelenen adaların “mülkiyetini” (“hak” değil) Yunanistan’a devretmeye karar verdiler. Yer değiştirme, “deniz veya askeri amaçlarla kullanılmaması şartıyla” yapıldı. Başka bir deyişle, bu adalara askerileştirilmiş statü verildi. 21 Şubat 1914’te Yunanistan bu koşulları kabul ettiğini büyük güçlere duyurdu. Tehcir daha sonra Cumhuriyetçi Türkiye ile I.Dünya Savaşı’nın muzaffer güçleri arasında 1923’te Lozan’da imzalanan uluslararası bir antlaşma ile yeniden teyit edildi.

Dolayısıyla Yunanistan’ın bu sorunu tartışmayı reddetmesi, Lozan anlaşmasını imzalarken getirdiği yükümlülüklere aykırıdır.

Atina her iki konuyu da ulusal egemenlik meseleleri olarak görüyor ve Türkiye ile müzakere etmeyi reddediyor.

Yasser Yakis

Bölgesel suların genişliği ile ilgili olarak, BM Deniz Hukuku Sözleşmesi’nin 3. Maddesi şunu belirtmektedir: “Her devlet, karasularını 12 deniz mili içinde kurma hakkına sahiptir.” Ancak bu yalnızca bir üst sınırdır ve zorunlu bir kriter değildir. Ege Denizi’nin coğrafi özellikleri, bu hakkın kullanılmasında bir miktar kısıtlama gerektirmektedir. Ege Denizi’nde, bazıları Yunanistan anakarasından yüzlerce mil ve Türkiye’den sadece birkaç mil uzaklıkta bulunan binlerce Yunan adası vardır.

Yunanistan bölgesel su genişliğini 6 deniz mili olarak belirledi. Hareket, Ege Denizi’nin yüzde 40’ını Yunanistan’ın bölgesel sularına çevirdi. Ancak 1995’te Yunan parlamentosu, hükümetin bölgesel su genişliğini 12 mil’e çıkarmayı uygun gördüğü bir kararı kabul etti. Türk parlamentosu harekete derhal yanıt verdi ve Yunan hükümetinin Casas Belly (savaş ilanının gerekçesi) gibi bir hareketi değerlendirmesine izin verecek bir kararı oybirliğiyle onayladı. Tüm Yunan adalarının bölgesel suları maksimum 12 mil kadar uzatılsaydı, Ege Denizi’nin yüzde 70’inden fazlası Yunanistan tarafından kontrol edilirdi.

Ankara, Türkiye’yi boğacağı için böyle bir harekete şiddetle karşı çıkıyor. Türkiye kıyılarının 24 deniz mili dışında çoğu Yunan adası birbirine yakındır. Bu nedenle, 12 millik bölgesel su sürekli değişecek ve açık denizlere çıkmak isteyen tüm Türk gemileri için bir engel oluşturacaktır. Açık denizlere ancak “masum geçiş” hakkını kullanarak ulaşabilirler. Uluslararası hukuka göre, Masum sütunu bir kıyı devletinin karasularını geçen diğer ülkelerin gemilerini aramasına izin veriyor. Bu çok sayıda suistimale yol açacak ve Türkiye ne pahasına olursa olsun böyle bir kontrole karşı çıkacaktır.

Bu tartışmada Yunanistan, bu iki meseleyi ulusal egemenlik meselesi olarak görüyor ve Türkiye ile müzakere etmeyi reddediyor. Ankara ise bu konuların müzakerelere dahil edilmesi konusunda ısrar ediyor.

Taraflardan biri çözülmesi gereken büyük bir sorun olduğunu söylerken diğeri böyle bir mesele olduğunu kabul etmeyi reddettiğinde, ilginç bir felsefi soruyla karşı karşıyayız: Bu iki ülke arasında müzakereler olmalı mı?

• Yaser Yakış, Türkiye’nin eski dışişleri bakanı ve iktidardaki AK Parti’nin kurucu üyesi. Heyecan: akakis_yasar

Feragatname: Bu bölümde yazarlar tarafından ifade edilen sahnelerin kendilerine ait ve Arap haberlerinin görüşlerini yansıtması gerekmez.