Azerbaycan Dağlık Karabağ’ı hedef alırken Ermenistan Başbakanı Erdoğan’ın doğum gününü Türkiye’ye kutladı

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Çarşamba günü Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı, ülkesi ile Ankara’nın yakın bölgesel müttefiki Azerbaycan arasında artan gerilimin ortasında aradı. Türkiye cumhurbaşkanlığı yaptığı açıklamada, Paşinyan’ın, Hristiyan çoğunluklu ulusun lideri için alışılmadık bir adımla, Türk halkının Kurban Bayramı’nı veya Kurban Bayramı’nı tebrik ettiğini söyledi.

Görüşmenin bir metnine göre, iki lider, iki ülke arasındaki tam diplomatik ilişkileri yeniden kurmayı ve kara sınırlarını yeniden açmayı amaçlayan devam eden normalleşme müzakerelerine de değindi. Al-Monitor’a itibar edilmediğinden bahseden bölge yetkilileri, Paşinyan’ın hâlâ Ankara ile yumuşamanın Azerbaycan’ın başka bir büyük çaplı saldırısını savuşturmak ve bu amaçla Erdoğan’a kur yapmak için en iyi garanti olduğuna inandığını söyledi. Ermeni yetkililer, eski Türk istihbarat şefi Hakan Fidan’ın dışişleri bakanlığına atanmasının müzakerelere yeni bir ivme kazandıracağını umuyor.

Paşinyan, sağcı koalisyonunun parlamentoda da çoğunluğu kazandığını gören Mayıs ayındaki iki ankette Erdoğan’ı zaferinden dolayı kutlayan ilk liderler arasında yer aldı.

Protokole göre Ermenistan Cumhurbaşkanı Vahagen Khachaturian, Erdoğan’ın görkemli göreve başlama töreninde hazır bulunmalıydı. Ancak Paşinyan ona dirsek attı ve yerine çıktı.

Çarşamba günü Paşinyan tarafından başlatılan telefon görüşmesi, Azerbaycan’ın Çarşamba günü erken saatlerde Dağlık Karabağ’daki temas hattı boyunca düzenlediği hava saldırılarının ardından dört Ermeni askerinin öldürüldüğüne dair haberler arasında geldi. Bir gün önce Azerbaycan, adamlarından birinin bölgede Ermeni güçleri tarafından öldürüldüğünü iddia etmişti. Artış, Ermenistan ile Azerbaycan arasında kalıcı bir barış anlaşması sağlamayı amaçlayan ABD’nin arabuluculuğunda Washington’da yapılan müzakerelerle aynı zamana denk geldi. İki ülke en son 2020’de, uluslararası alanda Azerbaycan’ın bir parçası olarak tanınan ancak etnik Ermeni çoğunluğun yaşadığı tartışmalı yerleşim bölgesi nedeniyle savaşa girdi.

Azerbaycan, Türkiye ve İsrail’in yardımıyla galip geldi ve 1990’ların başında Dağlık Karabağ nedeniyle önceki bir savaşta Ermenistan tarafından işgal edilen tüm topraklarını geri aldı.

Yakın zamanda Erivan’a seyahat eden Uluslararası Güney Kafkasya Kriz Grubu’nun kıdemli analistlerinden Olesya Vartanyan, Ermenistan’ın notunun çok düşük olduğuna dikkat çekti. Vartanyan, “Ankara’nın Bakü’ye baskı kurabileceğine dair umutlar olduğunu düşünmedim.” dedi. Bunun yerine, yeni bir savaş çıkması durumunda Ankara’nın (Azerbaycan ile birlikte) tam katılımını engellemek için Ankara ile çatışmaya girme stratejisini sürdürüyorlar.

Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’ı Ermenistan’a bağlayan tek yolu ablukaya aldığı, sivilleri hayati ihtiyaç maddelerinden mahrum bıraktığı ve Ermenistan topraklarındaki Ermeni güçlerine yönelik saldırıları tırmandırdığı geçen yıldan bu yana çatışma korkuları artıyor.

Kremlin’in Kasım 2020’de arabuluculuk yaptığı ateşkes uyarınca bölgeye konuşlandırılan Rus barış güçleri şiddeti durduramadı. Vartanyan, “Krizi çözmeye çalışsa da çalışmasa da Moskova kesinlikle işe yaramaz” dedi.

Uluslararası Kriz Grubu, o zamandan beri en az 1.200 askeri personelin öldüğünü veya yaralandığını tahmin ediyor. Cephede öldürülenlerin çoğu Ermeni. Kara mayınları tarafından yaralanan veya öldürülenlerin çoğunluğunu Azerbaycanlılar oluşturuyor.

Ocak 2022’de Moskova’da başlatılan Türk-Ermeni normalleşme görüşmeleri, Paşinyan’ın Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan’a ait olduğunu resmen kabul etmesinden sonra bile şu ana kadar çok az sonuç verdi.

İlk küçük ikramiye, tam bir yıl sonra Türkiye, Ermenistan ile doğrudan kargo uçuşları yasağını kaldırdığında geldi. İki taraf, Ankara’nın 1993’te Ermenistan’ın kazandığı ilk ihtilafın zirvesinde Bakü ile dayanışma içinde kapattığı kara sınırlarını üçüncü ülke vatandaşlarının ve diplomatik pasaport sahiplerinin kullanmasına izin vermenin ayrıntıları üzerinde çalışıyor.

Erivan merkezli siyasi analist Benjamin Poghossian, “Erdoğan’ın pozisyonu çok net: ‘(Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham) Aliyev’in isteklerini yerine getirin ve Türk-Ermeni ilişkilerinde somut bir şeye sahip olacaksınız’ dedi.” Paşinyan’a gelince, “Bence o sadece olumlu bir imaj yaratmak istiyor.” Kendisi hakkında ABD ve Avrupa Birliği’nde Erdoğan’ın konumuna rağmen yapıcı bir adam.

Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği, Azerbaycan’a ablukayı kaldırması için çağrıda bulundu, ancak Azerbaycan’ın diktatörü Aliyev, Avrupa’nın ülkesinin Türkiye üzerinden kıtaya aktarılan geniş doğal gaz kaynaklarına artan bağımlılığı konusunda daha uzlaşmaz hale geldi. Ukrayna’nın işgali, Kremlin’in eski Sovyetler Birliği ülkeleri üzerindeki etkisini daha da aşındırdı, Aliyev’in her zamankinden daha saldırgan olmasına ve Türkiye’nin Rusya’nın arka bahçesindeki varlığını genişletmesine izin verdi.

Vartanyan, “Bakü (ABD aracılı) görüşmelere rağmen tırmanmaya devam ediyor.” dedi. “Yalnızca ABD ve Avrupa Birliği’nin müdahalesinin başka bir savaşı önleyebileceğini umarak bölgeden ayrıldım.”