Türkiye-İsveç Parlamentolararası Dostluk Grubu'ndaki muhalefet milletvekilleri İsveç'in NATO üyeliğini desteklemiyor.

Levant Kenes/Stockholm

Türk parlamentosu, İsveç'in NATO başvurusuna ilişkin protokolü geçen Salı günü onayladı ve bu karar, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Perşembe günü hızlı bir şekilde onaylamasıyla resmileşti. Ancak Türkiye-İsveç Parlamentolararası Dostluk Grubu'ndaki muhalefet partilerinin üyelerinin oylamaya katılmaması, İsveç'in NATO üyeliğine verilen desteği sona erdirdi.

Parlamento Dostluk Grubu, altısı iktidar partisi ve müttefiklerinden, dördü muhalefet partilerinden olmak üzere 10 milletvekilinden oluşuyor. İktidar partisinin 6 üyesi parlamento seçimlerine katıldı ve lehte oy kullandı.

Ana muhalefetteki Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) iki üyesi oylamaya katılmadı. Laik ve Batı yanlısı CHP, İsveç'in NATO üyeliği konusunda olumlu bir tutum sergilemesine rağmen oylamaya 129 temsilciden yalnızca 19'u katıldı. 17 milletvekili lehte oy kullandı, bir milletvekili aleyhte oy kullandı, bir milletvekili ise çekimser kaldı. CHP, 14 Mayıs genel seçimleri öncesinde İsveç'in NATO üyeliğini destekleme sözü verdi.

CHP'nin kıdemli üyesi ve 2011'den bu yana milletvekili olan Bülent Tezcan referanduma katılmadı. Teskan, 2022 yılında partinin İsveç temsilcisinin daveti üzerine İsveç'i ziyaret ederek Stockholm'de Türk vatandaşlarla buluştu.

Bir diğer CHP'li Sibel Suiçmez ise oylamaya katılmadı. Milletvekili seçilmeden önce Türkiye Barolar Birliği Başkan Yardımcısı olarak görev yapan Suiçmez, Türkiye'de adalete erişim konusunda adli yardım prosedürlerinin iyileştirilmesine yönelik bir destek projesi kapsamında İsveç Büyükelçiliği ile görüşmelerde bulundu.

Oylamaya katılmayan bir diğer dost grup üyesi ise Kürt Halkın Eşitlik ve Demokrasi Partisi'nden Berdan Östergük (DEM Partisi) oldu. 16 Kasım 2023'te İsveç'in NATO üyeliğine ilişkin parlamento dış ilişkiler komitesi tartışması sırasında partisinin protokolü onaylamayı reddettiğini ifade etti. Bu karar, Öztürk'e göre savaştan başka bir şey getirmeyecek olan NATO'nun genişleme stratejisine ve Kürtlerin pazarlık kozu olarak kullanılmasına dayanıyor. Eski adıyla Yeşil Sol Parti olarak bilinen DEM'in protokolü tanımayacağını ve çekincelerini sunacağını belirtti. DEM partisi üyeleri geçen hafta Genel Kurul'da yaptıkları konuşmalarda prensipte her türlü askeri anlaşma ve protokole karşı olduklarını ısrarla belirtmişlerdi.

İsveç geleneksel olarak Kürtlere yönelik sempati politikası izlemiştir. Özellikle Suriye iç savaşı sırasında İsveç, Irak ve Suriye'de İslam Devleti'ne (IŞİD) karşı savaşan Kürt gruplara insani yardım sağladı. İsveç, Kürdistan İşçi Partisi'ni (PKK) resmen terör örgütü ilan eden ilk ülkelerden biri olmasına rağmen, Ankara'nın iddialarının aksine, Suriye'de desteklediği Kürt grupların Türkiye'deki PKK ile hiçbir bağlantısının olmadığı konusunda ısrar ediyor. 1984'ten bu yana mücadele ediliyor.

Ankara, İskandinav ülkesinin NATO üyelik başvurusunun onaylanmasının şartı olarak Stockholm'ün İsveç'teki PKK şebekesine karşı harekete geçmesini talep etti. İsveç, Türk hükümetinin NATO girişimi için belirlediği tüm şartlara uyacağını duyurdu, terörle mücadele yasalarında değişiklik yaptı ve Türk mevkidaşlarıyla birlikte terör olaylarını soruşturmak üzere özel bir savcı atadı.

Oylamaya DEM partisinden 57 milletvekilinden yalnızca altısı katıldı ve hepsi protokole karşı oy kullandı.

İYİ Parti temsilcisi Rıdvan Uz, kendi partisinden farklı bir tavır benimseyerek dostluk grubunda muhalefet partilerinin üyelerinden uzaklaştı. Uz, 38 sandalyeli İYİ Parti'nin İsveç'in NATO üyeliğine karşı oy kullandığı parlamento oylamasına katılmayan 15 İYİ Parti milletvekilinden biriydi.

Meclis'teki küçük partilerin itirazlarına rağmen protokol, 287 milletvekilinin lehte, 55'inin aleyhte ve 4 çekimser oyuyla Genel Kurul'da kabul edildi. Türkiye'nin iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ve aşırı sağcı milliyetçi müttefiki Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), yasama meclisindeki sandalye çoğunluğu nedeniyle hem komitelere hem de Genel Kurul'a hakim oldukları için protokolü kabul etti. Parlamentonun istediği herhangi bir yasa tasarısını geçirmesine izin veriyor.

İsveç ve Finlandiya, Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinden üç ay sonra, Mayıs 2022'de NATO üyeliğine başvurdu. Türkiye başlangıçta iki ülkenin başvurularını, sözde teröristleri barındırmakla ve Türkiye'ye savunma mallarına ihracat kısıtlamaları getirmekle suçlayarak engelledi. Ancak 28 Haziran 2022'de Türkiye, İsveç ve Finlandiya, Madrid NATO zirvesi oturum aralarında bir mutabakat zaptı imzalayarak NATO üyelik sürecine ilişkin resmi prosedürlerin başlatılması yasağını kaldırdı.

Ancak Türkiye, iki ülkenin Madrid Mutabakat Zaptı'nın şartlarını yerine getirmediğini ileri sürerek protokolün mecliste onaylanmasını geciktirdi.

Ankara, Mart 2023'te Finlandiya'ya olan itirazını geri çekti ve protokol, parlamento tarafından hızla onaylandı. Finlandiya geçen Nisan ayında ittifakın 31'inci ülkesi oldu.

Resmi kaynaklar, Ankara'nın Türkiye'nin İsveç'in NATO üyeliğini kabul ettiğini doğrulayan katılım protokolünü Cumartesi günü Washington'daki ABD'li yetkililere resmen sunduğunu söyledi.