Türkiye daha çok arkadaş istiyor ama düşmana çeviren davranışını değiştirmek istemiyor

Türkiye cumhurbaşkanı, önümüzdeki iki yıl için yeni bir bakış açısı talep ederek, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) konferansıyla üç yıldır ilk kez karşılaştı. Binlerce kişilik bir kalabalığa Türkiye “dostlarımızın sayısını artıracak ve bölgedeki düşmanlıkları çözecek” dedi. Türkiye’nin coğrafi konumu nedeniyle Doğu’ya veya Batı’ya “sırtımızı dönme lüksümüz yok” dedi.

Recep Tayyip Erdoğan, “komşularla sıfır sorun” çağının 10 yıl gerisinde dönüyorsa, o zaman cumhurbaşkanının günler öncesindeki ve sonrasındaki davranışları bu fikre karşılık vermeli.

Bu yeni dostluk dürtüsü, Erdoğan’ın Joe Biden’ın Vladimir Putin hakkındaki yorumlarını “cumhurbaşkanına uygun değil” olarak nitelendirdiği haftasonundan önce gelmedi. İki gün önce, gece yarısından hemen sonra, Erdoğan merkez bankası başkanını görevden alırken (Erdoğan bunu üç yıl içinde üçüncü kez yaptı, ancak uluslararası yatırımcılar böyle bir müdahaleyi istemiyordu) AB ise Türkiye’den anlaşmanın dışında kalmasını istedi.

O günün ilerleyen saatlerinde, Türkiye Dışişleri Bakanı ABD elçisiyle ilk görüştüğünde, Rus S-400 uçaksavar sisteminin satın alınmasını bir “anlaşma” olarak nitelendirdi. ABD’nin NATO üyesi Türkiye’ye ilgisi Rus yönteminin kullanılması, ikisi arasındaki ilişkilerin merkezinde yer alıyor. ABD Türkiye’yi sistemden kurtulmaya çağırdı.

Erdoğan’ın önerdiği şey bir töz değişikliği değil, bir üslup ayarlamasıdır. Çünkü Türkiye daha çok arkadaş istese de ilk etapta o arkadaşlarını kaybeden militan politikalarını değiştirmek istemiyor.

Erdoğan birkaç yıl içinde Türkiye’yi, artık Avrupa Birliği veya ABD ile bağlantısı olmayan, gerçekten bağımsız bir dış politikaya yönlendirdi. Avrupa’nın en büyük ordusuna sahip bir NATO üyesi olan Türkiye, Rusya ile bir anlaşmaya vardı; Suriye, Libya ve Azerbaycan meselelerine askeri olarak müdahil oldu; Komşusu Yunanistan’ı kışkırttı; Avrupa Birliği’nin en önemli iki devleti olan Almanya ve Fransa’nın liderlerine şahsen saldırdı; Chili ayrıca Mısır ve Suudi Arabistan ile ilişkileri sıfırın altında olarak izliyor.

Bu politikaların bedeli özgürlük, evet, ancak eski müttefikler arasındaki hayal kırıklığı, güçlü ülkelerden yabancılaşma ve yurtiçi ve yurtdışındaki toplulukların öfkesi.

Yine de onları değiştirmek bir seçenek değil. Bir kere, başkan kişisel olarak kötü ve siyasi savaşlara dalmış durumda. Ancak savaşmak aynı zamanda iyi bir siyasettir. AKP’lilerin istediği savaş, retorik, tek partili Erdoğan.

Geçen hafta yaptığı kısa uzlaşmacı sözler, AKP lideri olarak yeniden seçilmesinin ardından kendi partisine yaptığı zafer konuşmasıydı. Yalnızca çoğunluk ile değil, 1,428 oyluk oy birliğiyle yeniden seçildi. Ona karşı üç oy pusulası atıldı.

Son AKP zirvesinden bu yana geçen yıllarda iki önemli isim ayrıldı: Merkez bankasından bağımsızlığını kazanan eski başbakan yardımcısı Ali Babakan (geçen hafta Türk lirasını düşüren krizin nedeni) ve Ahmed Dowdoğlu, eski AKP liderinin dışişleri bakanı, “Komşularla Sıfır Sorun” Teorisinin Bakanı ve Mimarı. İkili, rakip siyasi partiler kurdu ve bu, AKP’nin bu siyasi görüşlere ne kadar geniş çapta karşı döndüğünün bir göstergesi.

Daha geniş Türk kamuoyunun hemfikir olup olmayacağı görülecek. 2023’te yapılacak bir sonraki parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinde AKP, Erdoğan’ın başbakan veya cumhurbaşkanı olarak neredeyse uzun süre iktidarda kalacağı 21 yıl olacak.

Zaten Erdoğan’ı uzun süredir saran zaferin ışığı sönük. AKP, iki yıl önce yapılan belediye seçimlerinde hem İstanbul’un hem de Ankara’nın kontrolünü kaybetti. En son anketler düşüşü doğruladı: Mart ayı başlarında yapılan anketlerde AKP’nin desteğinin yüzde 36’ya düştüğü belirtildi.

İçinde siyasi bir kafa karışıklığı var.

Doğruyu söylemek gerekirse, en kötü padişah hareketi bir medeniyetten sonra çalışmaktır. Erdoğan’ın AKP’ye sadık kişilerle görüşmesinden iki gün sonra, Avrupa Birliği (AB), Kıbrıs’ın iddia ettiği sularda tartışmalı gaz aramaları nedeniyle Türkiye’ye yaptırımları askıya aldı. Mültecilerin tedavisi için Türkiye’ye daha fazla para sağlamayı kabul etti. Komşularla sorunlara neden olmak.

Ama aynı zamanda gerçek riskleri de var. Erdoğan’ın merkez bankası başkanının görevden alınmasına müdahalesi sonucunda liranın dolar karşısındaki düşüşü, haftalık bakkalı milyonlar için daha pahalı hale getirdi, bu genellikle affedilemez bir siyasi günah.

Erdoğan gerçekten dost arıyorsa, bu tür militan politikalardan uzaklaşmak zorunda kalacak, bu da geçen hafta salondakilerden ve onlar gibi seçmenlerden oy kaybına neden olabilir.

Ancak iktidarı tekrar kazanmak için, durmaksızın tartışan Ankara’yı kabul etmekte isteksiz olan AKP’nin ötesinde bir Türk’e başvurması gerekecek. Sadık ve kararsızlar arasında adım atmak için iyi bir çizgi vardır. Arkadaş aramak eski kız arkadaşlarını kaybetmek anlamına gelebilir.

Sendikasyon Bürosu ile Düzenlendi

Faisal Al Yafai konuk katılımcıdır. Maruz kalan sahneler özeldir.