Türkiye Cezayir ile ilişkilerini güçlendirmeye kararlı

Türkiye Cezayir ile ilişkilerini güçlendirmeye kararlı

1955’te Türkiye, Batı merkezli dış politikası sayesinde Batı ile birlikte Cezayir’in BM Genel Kurulu’nda kendi kaderini tayin hakkı referandumundan çekildi. Ortak bir tarihsel geleneğe rağmen, Türkiye ve Cezayir, farklı siyasi ve ideolojik eğilimler nedeniyle Soğuk Savaş boyunca mesafeli ilişkilere sahipti. Demir Perde çöktükten sonra bile iki ülke daha yakın ilişkiler kurmak için ortak bir zemin bulamadı.
Ancak uluslararası siyasette dengeler çok hızlı değişiyor. Dünyanın en az barışçıl bölgesi olan Orta Doğu’ya gelince, dinamikler daha da hızlı değişiyor, çoğu zaman eşi görülmemiş. Uzun yıllar süren mesafeli ilişkilerin ardından Türkiye ve Cezayir son zamanlarda ilişkilerini geliştirmeye başladılar. Libya’daki iç savaş, iki ülkeyi üst düzey siyasi toplantılarının sıklığını artırmaya ve çeşitli anlaşmalar imzalamaya yöneltti.
Türkiye, Libya’daki siyasi ve askeri varlığını güçlendirmeye, Mısır ile sorunlarını çözmeye ve Tunus ve Fas ile dikkatli ilişkiler sürdürmeye çalışıyor. Ankara, Türkiye’nin askeri operasyonlarını artırdığı ve Fransa’nın psikolojik olarak arka bahçesi sayılan bir ülke olduğu Libya ile sınır paylaşan Cezayir ile ilişkilerine de büyük önem veriyor.
Cezayir Cumhurbaşkanı Abdelmadzi Debn, Fransız haftalık Le Point gazetesine yakın zamanda verdiği bir röportajda, Fransa’ya Türkiye ile stratejik bir ittifak kurmayı amaçlayan dolaylı bir mesaj gönderdi. Cezayir’e yaklaşık 5 milyar dolar yatırım yapan Türkiye ile çok iyi ilişkilere sahip olan ve hiçbir siyasi bağa bağlı olmayan Cezayir, “Bu ilişkiden rahatsız olan, ülkemize yatırım yapsın. Türkiye ile olan ilişkisini de siyasetinin bir parçası olarak görüyor” diye konuştu. uluslararası ilişkilerini çeşitlendiriyor.
Deboun, Türkiye ile 23 yıllık bir anlaşmayı onaylamak için bu ay bir cumhurbaşkanlığı kararnamesi imzaladı. 1998 yılında imzalanan ancak Cezayir hükümeti tarafından onaylanmayan anlaşma, iki ülke arasındaki ticareti artırmayı ve ulaştırma ve denizcilik işlerinde işbirliğini geliştirmeyi amaçlıyor. Cezayir tarafı, anlaşmadaki çok yıllık gecikme hakkında herhangi bir açıklama yapmadı. Bununla birlikte, ilişkileri geliştirmek için başka bir jest de olabilir.
Günün erken saatlerinde Ankara’nın, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı telefon görüşmesinin ardından gizli askeri bilgileri sızdırmakla suçlanan kaçak bir Cezayirli askeri teslim ettiği bildirildi.
İki cumhurbaşkanı en son Mayıs ayında olmak üzere sık sık telefon görüşmeleri yaptı. İkili arasındaki ilişkiler Erdoğan’ın Ocak ayında Cezayir’e yaptığı ziyarette, Cezayirli yetkililerden Libya’daki Türk operasyonlarına yardımcı olmak için hava ve deniz üslerine yaklaşmalarını istediği bildirildi. İki devlet, 2003 yılında imzalanan Stratejik Anlaşmayı yeniden etkinleştirmek için çalışmalara başladı.
İki ülke arasındaki ilişkilerin iyileştirilmiş durumu, son zamanlardaki bölgesel jeopolitik değişiklikler ve ortak kaygılarla şekillenen nispeten yeni bir olgudur. Ancak siyasi farklılıklar nedeniyle uzun yıllardır mesafeli olan bu ilişki, sadece bir gül bahçesi değil, aynı zamanda göz ardı edilemeyecek zorluklardır. Birincisi, bu ilişki pragmatizme ve güvensiz bölgesel ortamın neden olduğu geçici koşullara dayanmaktadır. İkincisi, hala çıkarlarının farklı olduğu Suriye, NATO ve Libya gibi konular var. Üçüncüsü, Cezayir’deki iç değişim, dış politikasında Fransa-Cezayir ilişkilerine odaklanan ve Türkiye ile daha yakın ilişkilere yol açan eski Cumhurbaşkanı Apologis Boutique’in görevden alınmasına yol açtı. Bu nedenle, yeni ilişkiler geliştirirken iç dinamikler her zaman önemlidir.

Ocak ayında Cezayir’e yaptığı ziyarette Erdoğan’ın Cezayirli yetkililerden hava ve deniz üslerine yaklaşmalarını istediği bildiriliyor.

Sinema Cengiz

Cezayir, karşılıklı yarara dayalı kalıcı ilişkiler kurmak için hala yeni bir dış politika arenasıdır. Bu nedenle, bir ülkenin iç dinamiklerini anlamak ve taraflarla görüşmek uzun vadeli bir ilişki için önemlidir.
Ankara’nın Cezayir İslami grubuna desteği konusunda Türkiye ile Cezayir arasında son zamanlarda yaşanan gerilimlere ilişkin bazı haberlere rağmen, her iki taraf da fırtınayı bastırıyor. Türkiye, özellikle Cezayir’i ekonomik, enerji ve askeri hedefleri olan Magrep politikasına açılan bir kapı olarak görüyor ve bu nedenle ikili ilişkilerinin zarar görmesini istemiyor.
Ancak Türkiye için sahadaki gerçekler de dikkate alınmalıdır. Kuzey Afrika’nın jeopolitik dinamikleri ve artan kutuplaşma Ankara’yı zorluyor. Türkiye, çıkarlarını korumak için Cezayir ve Fas arasında onlarca yıllık Batı Sahra bölgesi üzerine ince bir çizgi çekmelidir. Ankara bu nedenle BM Güvenlik Konseyi kararları çerçevesine dayalı bir siyasi çözüme güçlü desteğini ifade etti ve bu yarışmada sayfa seçmekten kaçınabilir.
Libya zaten istikrarsız bir durumdayken, Mısır henüz Türkiye’ye yanaşmadı ve son zamanlarda yapılan yorumlardan sonra bile Mağrip bölgesi Türkiye’ye hem zorluklar hem de fırsatlar sunuyor.

• Sinem Cengiz, Türkiye’nin Orta Doğu ile ilişkileri konusunda uzmanlaşmış bir Türk siyasi analisttir. Twitter: ineSinemCngz

Feragatname: Bu bölümde yazarlar tarafından ifade edilen sahneler, kendilerinin ve Arapça haberlerin görüşlerini yansıtmayabilir.