Türkiye’nin ‘yanlış bilgi yaymayı’ suç saymayı planladığı siber yasa

Hükümetin internet, medya ve sosyal medya üzerindeki denetimini artırmayı amaçlayan 40 maddelik yeni yasalar Perşembe günü TBMM’de masaya yatırıldı.

Yasa, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi AKP ve onun aşırı sağ ortağı Milliyetçi Hareket Partisi MHP tarafından hazırlandı.

Yakında çıkması beklenen yeni yasa, ilk kez “kasıtlı olarak yanlış bilgi yayma” suçunu tanımlıyor.

Kanun tasarısı, “halkı, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve kamu sağlığı hakkında endişe, korku veya panik yaratmak, kamu huzurunu bozmak amacıyla yanlış bilgi yaymakla suçluyor” diye açıklıyor.

Önerilen yasaya göre, yanlış bilgi yayan kişiler bir ila üç yıl hapis cezasına çarptırılabilir. Mahkeme, yasa dışı örgüt üyesi olarak yanlış bilgi yaymaya karar verirse hapis cezası yüzde 50 artırılacak.

Gazeteciler, yanlış bilgileri yayan kişinin kimliğini gizlemek için isimsiz kanıtlar kullanırlarsa da yeni yasaya göre suçlanabilirler.

Yasa tasarısı, uzman dernekleri ve gazeteciler tarafından kınandı.

Basın Dernekleri Yazılı açıklamada Cuma günü, TGS, Basın Derneği ve Uluslararası Basın Derneği’nin Türkiye Komitesi’nin de aralarında bulunduğu Türk Basın Derneği, “Bunun tarihteki en şiddetli sansür ve otosansür mekanizmalarına yol açmasından endişe duyuyoruz. Cumhuriyetçiler, basın üzerindeki baskıyı artırmak için bu tasarıyı derhal geri çeksinler.” Görünüşe göre ‘yanlış bilgilendirmeye karşı mücadele’ değil tasarlanmış.

Yeni yasa, çevrimiçi medyanın periyodik medya yayınları olarak kaydedilmesine izin veriyor. Bu, İnternet medyasının, reklam ve gazete kapakları gibi geleneksel medyanın bazı avantajlarından, ancak daha fazla hükümet kontrolüyle yararlanmasına olanak sağlayacaktır.

İnternet medyası, hükümetin web sitelerine erişimi kolayca engelleyebilmesi için “yanıltıcı” içeriği ortadan kaldırmalı ve yayınlarını arşivlemelidir.

“Bakanlıkların talebi üzerine Cumhurbaşkanı [of the Information and Communication Technologies Authority] Yeni yasa, ulusal güvenlik ve kamu düzenine atıfta bulunarak, dört saat içinde içeriğin kaldırılmasına ve / veya internette yayınlanan içeriğe erişimin engellenmesine karar verebilir ”dedi.

Bir önceki yasanın Nisan 2021’de ülkenin en yüksek yasal organı olan Türkiye Cumhuriyeti Danıştay tarafından yürürlükten kaldırılmasının ardından, basın özgürlüğüne yönelik riskleri öne sürerek resmi basın kapakları konusunda yeni kurallar oluşturdu.

Eleştirmenler, cumhurbaşkanının kontrolündeki İletişim Başkanlığı tarafından oluşturulan düzenlemelerin, hükümete, yetkililere dost olarak kabul edilen gazetecilerin basın kartlarını iptal etmesine izin verdiğini söylüyor.

Girişlerinden bu yana, çok sayıda bağımsız gazetecinin basın kartları iptal edildi veya yenileme başvuruları reddedildi.

Bununla birlikte, yeni yasa, basın kartlarına karar vermek için yeni bir kurul oluşturulmasının ötesinde, çok az değişiklik getiriyor. Basın Kartı Komisyonu’nun hükümet yetkilileri, akademisyenler ve gazeteci dernekleri dahil olmak üzere dokuz üyesi olacak, ancak beş üye çoğunluk kararı verecek olan İletişim Başkanlığı’ndan gelecek.