Türkiye neden Libya’dan ayrılmakta isteksiz?

Türkiye neden Libya’dan ayrılmakta isteksiz?

Türkiye geçen hafta Libya’ya dışişleri bakanı, kamu hizmeti başkanı ve istihbarat başkanı gibi üst düzey bir heyet gönderdi. Heyet, aralarında Cumhurbaşkanlığı Konseyi Başkanı Muhammed el-Manfi, geçici Başbakan Abdul Hamid Deepa, Başkanlık Konseyi üyeleri Abdullah Hüseyin el-Laby ve Musa el-Ghoni ve Dışişleri Bakanı Najla Mangush gibi üst düzey Libyalı yetkililer tarafından karşılandı. Ziyaret, Türkiye’nin Libya’da bugüne kadar başardıklarını pekiştirmeyi amaçlıyor.

Türk elçisi Mevlüt Çavuşoğlu ile yaptığı görüşmede Manguş, yabancı askerlerin Libya’dan çekilmesi sorununu gündeme getirdi. Türkiye’nin askeri varlığına odaklanılmasına rağmen, Rus Wagner paralı askerleri de var. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yakın biri için çalışıyorlar, ancak Moskova, Rus hükümeti ile herhangi bir bağları olduğunu reddediyor. Ülkede ayrıca Sudanlı ve Sadyalı paralı askerler var.

Cevap olarak Gauchoklu, Türkiye’nin zor dönemlerinde Libya’nın yanında yer aldığını, bu desteğin 2019’da imzalanan Mutabakat Muhtırası doğrultusunda devam edeceğini, Türkiye’nin askeri varlığının para için savaşan yabancı paralı askerlerinkiyle kıyaslanmaması gerektiğini söyledi.

Libya’daki Türk askeri varlığının iki yönü var: Türk askeri danışmanları ve Suriyeli paralı askerler. Türkiye, askeri danışmanları ayrı bir varlık olarak görüyor çünkü Ulusal Sözleşme Hükümeti’nin (GNA) talebi üzerine Libya’ya gittiler. Bu mantığın zayıflığı, Libya hükümetinin anlaşmasının Tobruk merkezli parlamento tarafından henüz onaylanmaması ve Mangush’un GNA’ya karşı çıkan bu meclise yakın olmasıdır.

Bu arada Türkiye, Libya’daki Suriyeli paralı askerleri finanse etmeyi kabul etmedi. Uluslararası basın, bu militanlardan yaklaşık 17.000’inin ülkede bulunduğunu, ancak 2.500’ün geri çekildiğini bildirdi. Bu rakamlar doğruysa, Libya’da hala Türkiye destekli yaklaşık 14.500 Suriyeli paralı asker kaldığını varsayabiliriz.

Askerlerin geri çekilmesini kabul etme konusundaki isteksizlik, Wagner güçlerinin GNA’ya yönelik oluşturduğu tehditten kaynaklanıyor. Doğu Savaşçısı Khalifa Habdar’ın, başkent Trablus’u ele geçirmek için Nisan 2019’da bir saldırı başlattığı unutulmamalıdır. Türkiye’nin askeri yardımı sayesinde saldırı durduruldu ve UMH olası bir çöküşten kurtuldu. O zamandan beri, UMH ile Habtar güçleri arasında az çok istikrarlı bir güç dengesi vardı, ancak Türkiye’nin askeri varlığı ülkeden çekilirse, Trablus’a doğru ilerlemekten kaçınacaklarının garantisi yok. Bu olursa, Libya iç savaşında başa dönebiliriz.

Aralık ayında yapılacak Libya parlamento seçimlerinden sonra nasıl bir siyasi durumun ortaya çıkacağını söylemek zor. Durum düzelene kadar Türkiye, seçim sonrası hükümet tarafından iyi eğitimli, profesyonel bir ordu kurulana kadar Libya’daki askeri varlığını sürdürmek istiyor.

Askerlerin geri çekilmesini kabul etme konusundaki isteksizlik, Wagner güçlerinin GNA’ya yönelik oluşturduğu tehditten kaynaklanıyor.

Yasser Yakis

Libya bölünürse ve doğu vilayetleri Wagner ve Habdar güçlerinin birleşimine girerse Türkiye huzur içinde olmayacak. Ankara’nın yaklaşımındaki en önemli faktör, iki ülke arasındaki denizcilik yetki alanlarını belirlemek için Kasım 2019’da GNA ile imzalanan Mutabakat Muhtırasıdır. Anlaşma, Doğu Akdeniz’i denizin geri kalanından ayıran Türk ve Libya yargı alanları arasında bir koridor oluşturuyor. Yunanistan, Kıbrıs, İsrail ve Mısır gibi ülkeler, Doğu Akdeniz gazını Avrupa’ya taşımak için denize bir gaz boru hattı döşemek isterse, Türkiye’yi askeri olarak koruyacak olan Türkiye-Libya koridorunu geçmek zorunda kalacak. Libya doğu ve batı nüfuz bölgelerine bölünürse, sahil doğu bölgesinin eline geçecek ve bu da Türkiye-Libya’nın ölü bir mektup anladığına dair bir not yaratacaktır. Bu nedenle, Libya’da birlik ve bölgesel bütünleşme, Türkiye’nin askeri varlığının geri çekilmesinin ötesinde sonuçlar doğuruyor.

Üstelik Libya 2011’de kaosa sürüklendiğinde Türkiye milyarlarca dolar mali kayıp yaşadı ve şimdi olabildiğince iyileşmek istiyor. Hubbard’ın güçleri üstün gelirse, Türkiye bu mali kayıpla karşı karşıya kalacaktır.

Bu şartlar altında Ankara’nın ne kadar süre geri çekilmeye isteksiz olacağını belirlemek zordur.

• Yaser Yakış, Türkiye’nin eski dışişleri bakanı ve iktidardaki AK. Partinin kurucu üyesidir. Twitter: ayakis_yasar

Feragatname: Bu bölümde yazarlar tarafından ifade edilen sahnelerin kendilerine ait ve Arap haberlerinin görüşlerini yansıtması gerekmez.