Türkiye: küresel bir ekonomik ve siyasi bölgesel güç

Türkiye: küresel bir ekonomik ve siyasi bölgesel güç

Uluslararası ilişkiler tarihinde, güç dengelerinde kademeli fakat istikrarlı bir şekilde değişiklikler meydana gelir. Siyasi ve ekonomik dinamikler dalgalanma eğiliminde olsa da, tarihi, kültürel ve coğrafi faktörlerin etkisi her zaman devam etmektedir.

16. yüzyılda zirvesinde, Osmanlı İmparatorluğu Roma İmparatorluğu’nun sınırlarına ulaştı. 1683’te Viyana Kuşatması’nın başarısız olması, Doğu Avrupa’daki Osmanlı egemenliğinin sona ermesine işaret ediyordu. Ulus-devletler çağının başlamasıyla birlikte Osmanlı İmparatorluğu parçalandığında, İngiliz ve Fransız sömürge imparatorlukları, ana vatanı Anadolu dışında, imparatorluğun geniş topraklarını sömürgeleştirmeyi başardılar. Birinci Dünya Savaşı sonrasındaki askeri fetihten kısa bir süre sonra, Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı İmparatorluğu’nun küllerinden bağımsız bir ulus-devlet olarak ortaya çıktı.

Yeni kurulan cumhuriyette Türk aydınları iki ana gruba ayrıldı. Bazıları Türkiye’nin engin tarihi ve kültürel tecrübesi ve eşsiz ahlaki ve medeniyet perspektifi nedeniyle büyüklük potansiyeline inanırken, diğerleri Batı medeniyetinin değerlerine inanarak Türkiye’yi köklerinden diriltme kabiliyetinden mahrum bıraktı.

Yeni cumhuriyet, Türkiye’nin tarihi ve kültürel birikimini göz ardı etmeden Batı ülkelerindeki devrimleri takip ederek bu iki karşıt bakış açısı arasında bir orta yol benimsedi. Türkiye, 1938’den itibaren Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün otoriter yönetimi sırasında siyasi yelpazenin batı ucuna doğru sürüklenmesine rağmen, Demokrat Parti’nin 1950’de iktidara gelmesi ülkeyi tarihsel misyonuna doğru itti.

Türkiye’nin NATO üyeliği sivil siyaset üzerinde askeri bir vesayet kurulmasına yol açarken, Türk demokratik mücadelesi sonunda orduyu sivil siyasetin komutası altına almayı başardı.

Soğuk Savaş’ın sona ermesi, Amerika Birleşik Devletleri’nin dünyanın tek polis gücü haline geldiği tek kutuplu bir dünya düzeninin ortaya çıkmasına neden oldu. Ancak, Irak ve Afganistan’ı cezasız bir şekilde işgal ettikten sonra, ABD sözde “Yeni Dünya Düzeni”ni desteklemedi. Bunun yerine, yeni bölgesel ve küresel güçlerin ortaya çıkması, çok kutuplu bir güç dengesine yol açmıştır. Batı Avrupa’nın geleneksel güçlerinin zayıflamasıyla birlikte Çin ve Rusya, ekonomik ve askeri süper güçler olarak dünya sahnesine girmiştir.

READ  Türk yardım ajansı Lübnan'da süt fabrikası kuruyor

Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Josep Borrell, sadece Rusya ve Çin’i değil, Türkiye’yi de Soğuk Savaş sonrası dönemin yükselen yıldızları olarak vurguladı. Hızla büyüyen savunma sanayii, terör örgütlerine karşı 40 yıllık mücadelesi sayesinde hibrit savaş alanındaki paha biçilmez deneyimi ve teknolojik ürünleri de içeren geniş ihracat ağıyla Türkiye, bölgesel bir ekonomik güç ve siyasi süper güç olarak ortaya çıkmıştır.

Batılı güçlerin etkisi azaldıkça, Türkiye’nin Osmanlı İmparatorluğu’nun eski topraklarındaki rolü arttı. Türkiye, bölgesel ilişkilerini yeniden yapılandırdıktan sonra, Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Balkanlar’da sadece bir rol model değil, aynı zamanda oyunun kurallarını değiştiren bir aktördür.

Sürmekte olan Rusya-Ukrayna savaşı, Türkiye’nin kendi etki alanındaki tartışılmaz önemini bir kez daha göstermiştir. Bir yandan, Türkiye-Ukrayna ilişkileri Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana yarı stratejik bir ittifaka dönüşmüştür. Öte yandan Türkiye, birçok konuda iki ülke arasında çatışan çıkarlara rağmen, Rusya ile konumunu ve gücünü takdir ederek müzakere etmeyi başardı.

Rusya-Ukrayna Savaşı sırasında, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği görevini neredeyse devraldı. Aslında, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmek üzere Rusya’ya gitmeden önce Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı Türkiye’de ziyaret etti.

Türkiye’nin Soğuk Savaş sonrası dönemde siyasi bir süper güç olarak ortaya çıkması, bize büyük İslam alimi İbn Haldun’un şu sözünü hatırlatıyor: “Geçmiş, bir su damlasının diğerine benzemesinden çok geleceğe benziyor.”

Günlük Sabah Bülteni

Türkiye’de, bölgesinde ve dünyada olup bitenlerden haberdar olun.

İstediğiniz zaman abonelikten çıkabilirsiniz. Kaydolarak Kullanım Koşullarımızı ve Gizlilik Politikamızı kabul etmiş olursunuz. Bu site reCAPTCHA tarafından korunmaktadır ve Google Gizlilik Politikası ve Hizmet Şartları geçerlidir.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir